1999-2000-2005-2008 yıllarında sigorta girişi olanlar 1800 gün primle 8, 10 yılda emeklilik! EYT’siz emeklilikte büyük fırsat sağlayan yaş tablosu! 45,47,48 yaşındakiler EYT’yi beklemeden emekli olacaklar.
EYT ile ilgili son gelişmeler sıkı bir takibe alınırken, erken emeklilik için vatandaşlar çeşitli yollar arıyor. EYT kapsamında olmaması dahi bazı çalışanlar için yaş şartsız emeklilik mümkün. Öte yandan borçlanma yöntemleriyle yani gün satın alınarak önemli süreler kazanma imkânı bulunuyor. Bu yöntemlerinin dışında bazı meslekler için de erken emeklilik imkanları söz konusu oluyor. Sosyal güvenlik sistemi bazı meslek gruplarına özel avantajlar sağlıyor. Peki, kimler erken emekli olabilir? Hangi meslekler erken emeklilik imkanı sağlıyor? İşte merak edilen detaylar!
EYT’SİZ ERKEN EMEKLİ OLUN!
Bazı kişilerin erken emekli olabilmesi için getirilen yasal avantajlar bulunuyor. Özellikle borçlanma yöntemleriyle yani gün satın alınarak önemli süreler kazanma imkânı bulunuyor. Askerlik, doğum borçlanması ve yurtdışı borçlanmaları gibi. Tabi bunlara ilaveten tutuklulukta ve gözaltında geçen süreler, memurların ücretsiz izin süreleri de borçlanılarak emeklilik hesabına katılabiliyor.
FARKLI PRİM ARTIRMA YÖNTEMLERİ
Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirilen doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri de borçlanma kapsamında. Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri de borçlanılabiliyor. Sigortalı olarak yapılan avukatlık stajı diğerlerinden ayrı olarak emeklilik hesabından sayılıyor. Grev ve lokavtta geçen süreleri de borçlanmak mümkün. Yine ekonomik kriz dönemlerinden ücretsiz izinli olanlar, Her yıl için 3 aya kadar borçlanma yapabiliyor. Doktorlar fahri asistanlık hizmetinde geçirdikleri süreleri borçlanabiliyor. Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa eden kamu görevlileri istifa ettikleri dönemle seçime kadarki zamanı borçlanabiliyor.
Böylece tüm bu borçlanma yöntemleriyle sigortasız geçen günlerinizi satın alarak emeklilik hesabınıza katabiliyorsunuz. Bu sayede eksik primleriniz tamamlanmış oluyor, Hatta askerlik borçlanması gibi bazı borçlanmalar işe giriş tarihlerini öne çektiği için de iki yaşa kadar erken emeklilik mümkün.
HANGİ MESLEKLERR AYRICALIK TANINDI
Bu borçlanma yöntemlerinin dışında bazı meslekler için de erken emeklilik imkânları var. Sosyal güvenlik sistemi bazı meslek gruplarına özel avantajlar sağlıyor. Yıpranma denilen. kanunun Fiili Hizmet Süresi Zammı (FHSZ) diye tarif ettiği bu avantaj, çalışılan sürelere belli oranda gün ekleyerek ve işe girişi geriye çekerek emeklilik imkânı sağlıyor. Yani 12 ay çalışmış birisi 15 ay çalışmış gibi kabul ediliyor ve işe giriş tarihi de 3 ay geri çekiliyor. Bu da normal çalışanlara göre hem daha fazla prim elde etme imkânı veriyor, hem de yaş şartını geri çektiği için erken emeklilik ortaya çıkartıyor. Tabii hem eklenen süre hem de yaşla ilgili bazı sınırlar var.
AĞIR İŞLER LİSTEDE
Bu sistem genelde ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanlara yönelik bir uygulama olarak görünürdü. 2008’de yapılan reformla birlikte sosyal güvenlik kurumları tek çatı altında birleştiğinde yıpranmayla ilgili uygulamalarda birleştirilmiş. Bu imkândan yararlanacak meslekler belirlenmiş oldu. Bunların bir kısmı özel sektörde çalışanlar olabileceği gibi kamu kuruluşu olanlar da bulunuyor. Fakat tüm tehlikeli işler bu kapsama alınmıyor. Tabii gelişmelere ve teknolojideki değişikliklere göre bu mesleklerin bazıları çıkartılırken bazı yeni meslekler de eklenebiliyor. O yüzden bu konudaki listeler sürekli güncelleniyor.
HER MESLEĞE AYRI GÜN
Eğer yılın tamamı Fiili Hizmet Süresi Zammı kapsamında çalışarak geçirilmiş ise o zaman kişinin mesleğine göre hak ettiği süre primi ekleniyor.
SÜRE SINIRI VAR
Yıpranma indirimiyle çalışanlar primlerini artırırken yaş konusunda da bir avantaj kazanmış oluyor. Tabii bu konuda her meslek için belirlenen süre sınırları da bulunuyor. Yani belli bir meslek için sonsuz sürede indirim alınamıyor. Bunun belli bir sınırı oluyor. Bu süre 5 yılı geçemiyor. Yani kişi ne kadar çalışırsa çalışsın alabileceği ek süre 5 yılı geçemiyor. Bu konuda da bir istisna bulunuyor. O da Türk Silahlı Kuvvetleri, MIT ve Emniyet mensupları için bu süre 8 yıla kadar çıkıyor. Bu kurumlarda çalışanlar 8 yıllık ek süreyi primlerine ekletebiliyorlar.
YAŞI DA ETKİLİYOR
Bu arada kişinin kazandığı Fiili Hizmet Süresi Zammı kişinin emekli olacağı yaşı da düşürüyor. Burada da bir sınır söz konusu. Kişinin kazandığı sürenin yarısı 3 yılı geçmemek şartıyla kanunda gösterilen emeklilik yaş şartından indiriliyor. Yani kişinin 50 yaşında emekli olması gerekirken 47 yaşında emekli olabiliyor. Tabii emeklilik için diğer tüm şartlarında da (yıl, prim, yaş gibi) yerine getirilmesi gerekiyor. Ayrıca bir istisna olarak da; süre sınırı yer altında çalışanlar için uygulanmıyor. Yaş indiriminden yararlanmak için yer altındaki işlerde çalışanlar için 1.800 gün, diğer sigortalılarınsa 3.600 gün FHSZ kapsamında çalışmış olmaları gerekiyor.
MADENCİLERE ÖZEL…
Türkiye’de madencilik sektörü en çok iş kazalarının yaşandığı sektör olarak dikkat çekiyor. Gerek kullanılan teknolojinin eskiliği ve gerekse denetimlerin yeterli olmaması bu alanda çalışanlar için ‘ölüm’ ve ‘kaza’ riskini artırıyor. Burada iki dönem ortaya çıkıyor. Birincisi 1 Ekim 2008 öncesi sigortalı olan maden işçileri. Diğer kesimse 1 Ekim 2008 ve sonrasında sigortalı olan yani ilk defa maden işinde çalışmaya başlayanlar.
EKİM 2008 ÖNCESİ SİGORTALILAR
Bu işçilerden 25 yıldır çalışanlarsa 4 bin gün prim elde etmişlerse yine yaş şartı aranmadan emekli olabiliyor. 50 yaşını dolduranlar için de bazı avantajlar var. 50 yaşını tamamlamış ve sigortalı olarak en az 1.800 gün yer altı maden işlerinde çalışmış birisi, ilk sigortalılığı 8 Eylül 1999’dan önceyse 5.000 gün, veya 15 yıl 3.600 günle emeklilik hakkı veriliyor. Yine 50 yaşını doldurmuş bir maden işçisi en az 1.800 gününü yer altı madenlerde çalışmış olmak şartıyla ilk sigortalılığı 8 Eylül 1999’dan sonraysa 7.000 gün veya 25 yıl 4.500 günü tamamlamak şartıyla emekli olabiliyor. Bunlarda 50 yaş emeklilik için yeterli sayılıyor. Prim gün sayısı hesaplanırken 1.800 günü tamamlayanlara ne kadar günleri varsa onun 4’te 1’i kadar gün de ilave ediliyor. Yani 2.000 günü olan bir maden işçisinin emeklilik hesabı yapılırken 500 gün ilave edilerek gün sayısı 2.500 olarak kabul ediliyor.
EKİM 2008 SONRASI SİGORTALILAR
1 Ekim 2008 tarihinden sonra ilk defa sigortalı olanlar ve maden işletmelerinin yer altı işlerinde çalışanlar da bazı erken emeklilik haklarına sahipler. Bu durumdakilerden yer altı madenlerde az 20 yıl çalışanlar için yaş şartı 50 olarak uygulanıyor. Burada aranan prim gün sayısıysa 7.200 olarak belirleniyor. 2008’de bir maden işletmesine giren işçi 20 yıl sonra yani 2028’de 7.200 günü doldurmuş olacak. Bu kişi diğer çalışanlar gibi 60 yaşını beklemeden 50 yaşında 10 yıl önce emekli olabilecek.
Yazı gezinmesi